nam quốc sơn hà tác giả là ai

Bách khoa toàn thư banh Wikipedia

Nam quốc đá hà (chữ Hán: 南國山河) là một trong những bài bác thơ thất ngôn tứ tuyệt ghi chép vì chưng văn ngôn ko rõ ràng người sáng tác (mặc mặc dù 1 số ít mối cung cấp nhận định rằng Lý Thường Kiệt là kẻ ghi chép ra), được xem như là phiên bản Tuyên ngôn song lập thứ nhất của nước Việt Nam, xác định độc lập của phòng nỗ lực quyền Đại Việt bên trên những vùng khu đất của tớ.^[1][2] Bài thơ này còn có thuộc tính khuyến khích niềm tin quân sĩ, canh ty Lê Hoàn kháng quân Tống năm 981^[3] và Lý Thường Kiệt kháng quân Tống năm 1077. Trong văn hóa truyền thống, chân thành và ý nghĩa và độ quý hiếm của bài bác thơ vô lịch sử hào hùng nước Việt Nam được người Việt thừa nhận thoáng rộng.^[4]

Bạn đang xem: nam quốc sơn hà tác giả là ai

Tên gọi

Bài thơ này vốn liếng ko mang tên, tên thường gọi Nam quốc đá hà là vì những người dân biên soạn cuốn sách Hợp tuyển chọn thơ văn Việt Nam, tập luyện 2 (sách bởi Nhà Xuất phiên bản Văn học tập xuất phiên bản năm 1976) đề ra, lấy kể từ tứ chữ đầu vô câu thơ thứ nhất của bài bác thơ này (Nam quốc đá hà Nam đế cư).^[5]

Văn bản

Bài thơ Nam quốc đá hà sở hữu tối thiểu là 35 dị phiên bản sách và 8 dị phiên bản thần tích. Thư tịch thứ nhất sở hữu chép bài bác thơ này là sách Việt năng lượng điện u linh tập, tuy vậy phiên bản Nam quốc đá hà vô Việt năng lượng điện u linh tập ko nên là phiên bản được nghe biết tối đa, phiên bản ghi vô Đại Việt sử ký toàn thư mới mẻ là phiên bản được rất nhiều người biết nhất. Đại Việt sử ký toàn thư là cỗ chủ yếu sử thứ nhất sở hữu biên chép bài bác thơ này.^[6][7][8]

Bản ghi vô Đại Việt sử ký toàn thư như sau:^[9]

南國山河南帝居

截然分定在天書

如何逆虜來侵犯

汝等行看取敗虛

Phiên âm Hán –Việt:

Nam quốc đá hà Nam đế cư

Tiệt nhiên ấn định phận bên trên thiên thư

Như hà nghịch tặc lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hỏng.

Bản dịch nghĩa của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Sông núi nước Nam, vua nước Nam ở,

Phân vị rẽ ròi tiếp tục ghi vô sách trời.

Cớ sao lũ giặc bạo ngược cho tới xâm phạm,

Chúng bây rồi coi, tiếp tục chuốc lấy thất bên trên tan tành.

Bản dịch nghĩa của Nguyễn Hùng Vĩ:^[11]

Sông núi nước Nam, Nam đế cai quản trị

Hiển nhiên tiếp tục ấn định phận bên trên thiên thư

Cớ sao bọn giặc ngỗ ngược cho tới xâm phạm

Mà bọn chúng cất cánh, coi rời khỏi, lại Chịu bại ư?

Bản dịch của Trần Trọng Kim

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành ấn định phận ở sách trời

Cớ sao lũ giặc thanh lịch xâm phạm

Chúng cất cánh có khả năng sẽ bị tiến công tơi bời.

Lịch sử

Hiện ni, sơ cỗ tổng hợp tiếp tục thấy có tầm khoảng 30 dị phiên bản bài bác thơ Nam quốc đá hà ở trong số văn phiên bản Hán Nôm chép tay hoặc tự khắc mộc. Cụ thể là 8 phiên bản Việt năng lượng điện u linh, 10 phiên bản Lĩnh Nam chích quái:^[12], Thần phả đền rồng cửa ngõ sông Ngũ Huyện (Quả Cảm, Hoà Long, Yên Phong, Bắc Ninh), Biển tự khắc bài bác thơ Nam quốc đá hà ở Phù Khê Đông (Tiên Sơn, Bắc Ninh), Trương tôn thần sự tích, Thiên Nam vân lục liệt truyện, Dư địa chí, Đại Nam nhất thống chí; phẳng trình thản cỗ.^[13]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt phiên loại nhất

Theo sách Lĩnh Nam chích quái:^[14]

Năm Thiên Phúc nguyên vẹn niên hiệu vua Lê Đại Hành; Tống Thái Tổ sai Hầu Nhân chỉ, Tôn Toàn Hưng đựng quân xâm lăng nước Nam. Hai mặt mày đối lũy nằm trong nỗ lực cự cùng nhau ở sông Đồ Lỗ. Vua Lê Đại Hành chiêm bao thấy nhị anh thần nhân phía trên sông vái nhưng mà bảo rằng bọn họ là Trương Hống, Trương Hát xưa theo dõi Triệu Việt Vương; ni nài nằm trong căn nhà vua tiến công giặc nhằm cứu vãn hình hài. Vua Lê Đại Hành tỉnh dậy ngay tắp lự nhóm mùi hương khấn cầu thần canh ty. Đêm ấy thấy một người dẫn đoàn âm binh áo White và một người dẫn đoàn âm binh áo đỏ lòe kể từ phía Bắc sông Như Nguyệt và lại nằm trong xông vô trại quân Tống nhưng mà tiến công. Quân Tống kinh hoàng, thần nhân tàng hình bên trên ko, rộng lớn giờ dìm rằng:

Quân Tống nghe thấy, xéo giẫm lên nhau chạy tan, đại bại nhưng mà về. Vua Lê Đại Hành về bên ăn mừng, truy phong mang đến nhị vị thần nhân, một là Tinh Mẫn Đại Vương lập miếu thờ bên trên té phụ thân sông Long Nhãn, nhị là Khước Mẫn Đại vương vãi lập miếu ở té phụ thân sông Như Nguyệt.

Đa số những căn nhà nghiên cứu và phân tích thống nhất đề thương hiệu khuyết danh người sáng tác bài bác thơ. Riêng Lê Mạnh Thát vô bài bác "Pháp Thuận và bài bác thơ thần nước Nam sông núi" nhận định rằng người sáng tác bài bác thơ là Đỗ Pháp Thuận.

Các căn nhà nghiên cứu và phân tích mới gần đây thống nhất ý kiến Nam quốc đá hà là bài bác thơ xuất hiện tại bên dưới thời Lê Đại Hành và nối tiếp được Lý Thường Kiệt áp dụng trong tương lai.^[a][15][16]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt phiên loại hai

Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư

Năm 1076, Quách Quỳ, Triệu Tiết đem quân 9 tướng mạo, phù hợp với Chiêm Thành, Chân Lạp tiến công Đại Việt. Hai mặt mày giao đấu ở sông Như Nguyệt, một tối quân sĩ chợt nghe vô đền rồng Trương tướng mạo quân^[17] phổ biến phát âm to tướng rằng:

Sau này đúng thật điều thơ, Lý Thường Kiệt vượt qua quân Tống.^[18][19]

Theo sách Việt năng lượng điện u linh – Chuyện Trương Hống và Trương Hát

Thời Nam Tấn Vương căn nhà Ngô cút tiến công dẹp Lý Huy ở Long Châu, đóng góp quân ở cửa ngõ Phù Lan, tối ngủ chiêm bao thấy nhị người kỳ vĩ, dung mạo tuấn tú cho tới tung ra căn nhà vua và nài trợ chiến. Nhà vua căn vặn tính danh, bọn họ vấn đáp rằng bọn họ là bạn bè vốn liếng người Phù Lan, thực hiện tướng mạo của Triệu Việt Vương, Việt Vương bị Lý Nam Đế (Hậu Lý Nam Đế) vượt qua. Nam Đế thực hiện lễ trọng ý ham muốn mang đến bọn họ thực hiện quan; nhị bạn bè từ khước, trốn vô núi Phù Long, Nam Đế rất nhiều lần cho những người truy nã ko được, mới mẻ treo ngàn vàng cầu người bắt. Hai bạn bè đều húp nằm trong độc nhưng mà bị tiêu diệt. Thượng đế thương bọn họ không có tội mang đến thực hiện Than Hà Long Quân Phó Sứ, tuần nhị sông Vũ Bình và Lạng Giang đến tới bên trên mối cung cấp, hiệu là Thần Giang Phó Đô Sứ. Trước bại đã hỗ trợ vua Ngô Quyền vô chiến dịch Bạch Đằng.

Nam Tấn Vương tỉnh dậy mới mẻ đem tế và khấn thần phò trợ. Sau bại Nam Tấn Vương thắng trận, bình xong xuôi quân Tây Long vua sai sứ phân tách địa điểm lập đền rồng thờ, đều phong thực hiện Phúc Thần một phương, chiếu phong anh là Đại Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập đền rồng ở cửa ngõ sông Như Nguyệt. Còn em là Tiểu Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập đền rồng ở cửa ngõ sông Nam Bình.

Thời vua Nhân Tông căn nhà Lý, binh Tống phái nam xâm kéo cho tới biên cảnh; vua sai Thái úy Lý Thường Kiệt dựa bờ sông đóng góp cừ nhằm cố thủ. Một tối bại quân sĩ nghe vô đền rồng phổ biến dìm to tướng rằng:

Quả nhiên quân Tống ko tiến công tiếp tục tan tung. Thần chiêm bao rõ rệt, mảy lông sợi tóc chẳng sai.^[20]

Theo Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003)

Năm 1076, rộng lớn 30 vạn quân căn nhà Tống (Trung Quốc) bởi Quách Quỳ lãnh đạo xâm lăng Đại Việt (tên nước nước Việt Nam thời đó). Lý Thường Kiệt lập chống tuyến bên trên sông Như Nguyệt (sông Cầu) nhằm ngăn địch. Quân của Quách Quỳ tiến công cho tới sông Như Nguyệt thì bị ngăn.^[21] phần lớn trận quyết đấu khốc liệt tiếp tục xẩy ra bên trên trên đây tuy nhiên quân Tống ko có gì vượt lên trên được chống tuyến Như Nguyệt, đành đóng góp trại ngóng viện binh tương hỗ. Đang tối, Lý Thường Kiệt cho những người vô đền rồng thờ Trương Hống, Trương Hát ở phía phái nam bờ sông Như Nguyệt, fake thực hiện thần phát âm vang bài bác thơ bên trên.^[22] Nhờ thế niềm tin quân sĩ lên rất rất cao. Lý Thường Kiệt ngay tắp lự mang đến quân vượt lên trên sông, tổ chức triển khai một trận quyết đấu, tiến công trực tiếp vô trại giặc. Phần vì thế bất thần, phần vì thế sĩ khí quân Đại Việt đang được lên, quân Tống kháng hứng yếu đuối ớt, số bị bị tiêu diệt, bị thương tiếp tục rộng lớn vượt lên trên nửa. Lý Thường Kiệt ngay tắp lự cho những người thanh lịch nghị hòa, banh đàng mang đến quân Tống rút quân về nước, lưu giữ vững vàng lãnh thổ nước Đại Việt.

Ý nghĩa nhị câu thơ cuối và đối tượng người dùng của bài bác thơ

Trong câu thơ cuối của bài bác thơ Nam quốc đá hà sở hữu đại kể từ nhân xưng thứ bậc nhị số nhiều "nhữ đẳng" 汝等. Trong những phiên bản dịch thơ của bài bác thơ này kể từ nhữ đẳng đều được dịch là chúng bay hoặc chúng mày. Theo Nguyễn Hùng Vĩ và Nguyễn Sơn Phong "nhữ đẳng" 汝等 vô câu thơ cuối của bài bác thơ Nam quốc đá hà là chỉ quân Đại Việt, đối tượng người dùng của bài bác thơ là quân Đại Việt, ko nên quân Tống, ý của nhị câu thơ cuối của bài bác thơ là tại vì sao quân giặc cho tới xâm phạm nhưng mà những ngươi (quân Đại Việt) lại cam lòng Chịu thất bại.^[11][23][24]

Dịch thơ

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim:^[25]

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành ấn định phận bên trên sách trời

Cớ sao lũ giặc thanh lịch xâm phạm

Chúng cất cánh có khả năng sẽ bị tiến công tơi bời.

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim từng được đi vào vô sách giáo khoa trung học tập của học viên nước Việt Nam tuy nhiên tiếp sau đó tiếp tục bị nockout quăng quật. Theo Trương Phan Việt Thắng phiên bản dịch thơ của Trần Trọng Kim bị nockout quăng quật ngoài sách giáo khoa rất có thể là vì thế yếu tố chủ yếu trị, Trần Trọng Kim là "một trí thức ko nằm trong phe cách mệnh, là Thủ tướng mạo "Chính phủ bù nhìn""^[26][27].Tuy nhiên, phiên bản dịch đó lại là phiên bản được nổi tiếng nhất vì thế sở hữu vần điệu dễ dàng lưu giữ, được thịnh hành thoáng rộng.^[28]

Bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân:^[25]

Núi sông Nam Việt vua Nam ở

Vằng vặc sách trời phân tách xứ sở

Giặc dữ cớ sao phạm cho tới đây

Chúng mi chắc chắn nên đổ vỡ.

Bản dịch thơ bên trên của Lê Thước và Nam Trân được đi vào vô sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập luyện 1 bởi Nhà Xuất phiên bản Giáo dục đào tạo nước Việt Nam xuất phiên bản năm 2003 (sách được tái mét phiên bản rất nhiều lần sau đó) tuy nhiên những người dân biên soạn sách giáo khoa Ngữ văn 7 đang không dẫn lại chính nguyên vẹn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân nhưng mà sửa câu đầu của phiên bản dịch thư từ Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở.^[25]

Xem thêm: toi la ai tap 5

Theo ông Nguyễn Khắc Phi, Tổng công ty biên sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập luyện 1, toàn thể hội đồng biên soạn sách tiếp tục tán thành sửa lại câu thơ đầu vô phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân vì thế "nước tớ ko khi nào sở hữu quốc hiệu Nam Việt". Cũng theo dõi ông Phi "Nguyên tắc biên soạn sách giáo khoa ở việt nam gần giống quốc tế, được chấp nhận người biên soạn sở hữu quyền thay thế mang đến thích hợp nội dung".^[29]

Ông Phạm Văn Tuấn (nhân viên Viện Nghiên cứu vãn Hán Nôm) nhận định rằng việc những người dân biên soạn sách Ngữ văn 7, tập luyện 1 sửa lại phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân là sự việc thực hiện ko chính, ko tráng lệ và trang nghiêm, ko khoa học tập. Đã dẫn thì nên dẫn chính nguyên vẹn văn, dẫn sai là ko tôn trọng người sáng tác của phiên bản dịch thơ, ko tôn trọng người phát âm, người học tập. Những người biên soạn đang không dẫn chính nguyên vẹn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân, ko ghi ai là kẻ tiếp tục sửa câu Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở. Theo ông Tuấn những người dân biên soạn sách còn nếu không thể dẫn chính nguyên vẹn văn phiên bản dịch thơ của những người không giống thì nên tự động bản thân dịch.^[30]

Bản dịch thơ của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Sách trời ấn định phận tiếp tục rõ ràng ràng

Cớ sao giặc dữ dám xâm phạm

Chờ đấy loại bây tiếp tục nát nhừ tan.

Ghi chú

Thư mục

• Đại Việt sử ký toàn thư; Soạn fake Lê Văn Hưu, Ngô Sĩ Liên,... Dịch fake Viện Sử học tập Việt Nam; Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 1993.
• Lĩnh Nam chích quái, biên soạn fake Trần Thế Pháp, Tân thi công Vũ Quỳnh, Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội Hà Thành, 1993.
• Việt năng lượng điện u linh; biên soạn fake Lý Tế Xuyên, dịch fake Lê Hữu Mục, Nhà Xuất phiên bản Dâng Lạc.
• Lịch sử văn học tập Việt Nam, Tập 1. Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội.
• Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003). Quê mùi hương hoài niệm.

Chú thích