nam quốc sơn hà nam đế cư là của ai

Bách khoa toàn thư ngỏ Wikipedia

Nam quốc tát hà (chữ Hán: 南國山河) là một trong bài bác thơ thất ngôn tứ tuyệt ghi chép bởi vì văn ngôn ko rõ rệt người sáng tác (mặc mặc dù 1 số ít mối cung cấp nhận định rằng Lý Thường Kiệt là kẻ ghi chép ra), được xem như là phiên bản Tuyên ngôn song lập trước tiên của nước Việt Nam, xác định độc lập ở trong phòng thế quyền Đại Việt bên trên những vùng khu đất của tôi.^[1][2] Bài thơ này còn có ứng dụng khuyến khích niềm tin quân sĩ, hùn Lê Hoàn chống quân Tống năm 981^[3] và Lý Thường Kiệt chống quân Tống năm 1077. Trong văn hóa truyền thống, chân thành và ý nghĩa và độ quý hiếm của bài bác thơ vô lịch sử vẻ vang nước Việt Nam được người Việt thừa nhận thoáng rộng.^[4]

Bạn đang xem: nam quốc sơn hà nam đế cư là của ai

Tên gọi

Bài thơ này vốn liếng ko mang tên, tên thường gọi Nam quốc tát hà là vì những người dân biên soạn cuốn sách Hợp tuyển chọn thơ văn Việt Nam, tập luyện 2 (sách vì thế Nhà Xuất phiên bản Văn học tập xuất phiên bản năm 1976) đề ra, lấy kể từ tư chữ đầu vô câu thơ trước tiên của bài bác thơ này (Nam quốc tát hà Nam đế cư).^[5]

Văn bản

Bài thơ Nam quốc tát hà với tối thiểu là 35 dị phiên bản sách và 8 dị phiên bản thần tích. Thư tịch trước tiên với chép bài bác thơ này là sách Việt năng lượng điện u linh tập, tuy nhiên phiên bản Nam quốc tát hà vô Việt năng lượng điện u linh tập ko nên là phiên bản được nghe biết tối đa, phiên bản ghi vô Đại Việt sử ký toàn thư mới nhất là phiên bản được không ít người biết nhất. Đại Việt sử ký toàn thư là cỗ chủ yếu sử trước tiên với biên chép bài bác thơ này.^[6][7][8]

Bản ghi vô Đại Việt sử ký toàn thư như sau:^[9]

南國山河南帝居

截然分定在天書

如何逆虜來侵犯

汝等行看取敗虛

Phiên âm Hán –Việt:

Nam quốc tát hà Nam đế cư

Tiệt nhiên toan phận bên trên thiên thư

Như hà nghịch tặc lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hỏng.

Bản dịch nghĩa của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Sông núi nước Nam, vua nước Nam ở,

Phân vị rẽ ròi vẫn ghi vô sách trời.

Cớ sao lũ giặc bạo ngược cho tới xâm phạm,

Chúng bây rồi coi, tiếp tục chuốc lấy thất bên trên tan tành.

Bản dịch nghĩa của Nguyễn Hùng Vĩ:^[11]

Sông núi nước Nam, Nam đế cai quản trị

Hiển nhiên vẫn toan phận bên trên thiên thư

Cớ sao bọn giặc ngỗ ngược cho tới xâm phạm

Mà bọn chúng cất cánh, coi rời khỏi, lại chịu đựng bại ư?

Bản dịch của Trần Trọng Kim

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành toan phận ở sách trời

Cớ sao lũ giặc sang trọng xâm phạm

Chúng cất cánh sẽ ảnh hưởng tấn công tơi bời.

Lịch sử

Hiện ni, sơ cỗ đo đếm vẫn thấy có tầm khoảng 30 dị phiên bản bài bác thơ Nam quốc tát hà ở trong số văn phiên bản Hán Nôm chép tay hoặc xung khắc mộc. Cụ thể là 8 phiên bản Việt năng lượng điện u linh, 10 phiên bản Lĩnh Nam chích quái:^[12], Thần phả thông thường cửa ngõ sông Ngũ Huyện (Quả Cảm, Hoà Long, Yên Phong, Bắc Ninh), Biển xung khắc bài bác thơ Nam quốc tát hà ở Phù Khê Đông (Tiên Sơn, Bắc Ninh), Trương tôn thần sự tích, Thiên Nam vân lục liệt truyện, Dư địa chí, Đại Nam nhất thống chí; phẳng trình thản cỗ.^[13]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt thứ tự loại nhất

Theo sách Lĩnh Nam chích quái:^[14]

Năm Thiên Phúc vẹn toàn niên hiệu vua Lê Đại Hành; Tống Thái Tổ sai Hầu Nhân chỉ, Tôn Toàn Hưng đựng quân xâm lăng nước Nam. Hai mặt mày đối lũy nằm trong thế cự cùng nhau ở sông Đồ Lỗ. Vua Lê Đại Hành mơ thấy nhì anh thần nhân phía trên sông vái nhưng mà bảo rằng bọn họ là Trương Hống, Trương Hát xưa bám theo Triệu Việt Vương; ni xin xỏ nằm trong mái ấm vua tấn công giặc nhằm cứu giúp hình hài. Vua Lê Đại Hành tỉnh dậy ngay lập tức nhen hương thơm khấn cầu thần hùn. Đêm ấy thấy một người dẫn đoàn âm binh áo White và một người dẫn đoàn âm binh áo đỏ ửng kể từ phía Bắc sông Như Nguyệt và lại nằm trong xông vô trại quân Tống nhưng mà tấn công. Quân Tống kinh hoàng, thần nhân tàng hình bên trên ko, rộng lớn giờ đồng hồ dìm rằng:

Quân Tống nghe thấy, xéo giẫm lên nhau chạy tan, đại bại nhưng mà về. Vua Lê Đại Hành về bên ăn mừng, truy phong cho tới nhì vị thần nhân, một là Tinh Mẫn Đại Vương lập miếu thờ bên trên té tía sông Long Nhãn, nhì là Khước Mẫn Đại vương vãi lập miếu ở té tía sông Như Nguyệt.

Đa số những mái ấm nghiên cứu và phân tích thống nhất đề thương hiệu khuyết danh người sáng tác bài bác thơ. Riêng Lê Mạnh Thát vô bài bác "Pháp Thuận và bài bác thơ thần nước Nam sông núi" nhận định rằng người sáng tác bài bác thơ là Đỗ Pháp Thuận.

Các mái ấm nghiên cứu và phân tích mới gần đây thống nhất ý kiến Nam quốc tát hà là bài bác thơ xuất hiện tại bên dưới thời Lê Đại Hành và nối tiếp được Lý Thường Kiệt áp dụng sau đây.^[a][15][16]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt thứ tự loại hai

Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư

Năm 1076, Quách Quỳ, Triệu Tiết lấy quân 9 tướng mạo, phù hợp với Chiêm Thành, Chân Lạp tiến công Đại Việt. Hai mặt mày giao đấu ở sông Như Nguyệt, một tối quân sĩ chợt nghe vô thông thường Trương tướng mạo quân^[17] phổ biến gọi to lớn rằng:

Sau này quả thật điều thơ, Lý Thường Kiệt vượt qua quân Tống.^[18][19]

Theo sách Việt năng lượng điện u linh – Chuyện Trương Hống và Trương Hát

Thời Nam Tấn Vương mái ấm Ngô chuồn tấn công dẹp Lý Huy ở Long Châu, đóng góp quân ở cửa ngõ Phù Lan, tối ngủ mơ thấy nhì người kỳ vĩ, dung mạo tuấn tú cho tới trình làng mái ấm vua và xin xỏ trợ chiến. Nhà vua chất vấn tính danh, bọn họ vấn đáp rằng bọn họ là bạn bè vốn liếng người Phù Lan, thực hiện tướng mạo của Triệu Việt Vương, Việt Vương bị Lý Nam Đế (Hậu Lý Nam Đế) vượt qua. Nam Đế thực hiện lễ trọng ý mong muốn cho tới bọn họ thực hiện quan; nhì bạn bè từ chối, trốn vô núi Phù Long, Nam Đế rất nhiều lần cho những người truy nã ko được, mới nhất treo ngàn vàng cầu người bắt. Hai bạn bè đều nốc nằm trong độc nhưng mà bị tiêu diệt. Thượng đế thương bọn họ không có tội cho tới thực hiện Than Hà Long Quân Phó Sứ, tuần nhì sông Vũ Bình và Lạng Giang đến tới tận bên trên mối cung cấp, hiệu là Thần Giang Phó Đô Sứ. Trước tê liệt đã hỗ trợ vua Ngô Quyền vô chiến dịch Bạch Đằng.

Nam Tấn Vương tỉnh dậy mới nhất lấy tế và khấn thần phò trợ. Sau tê liệt Nam Tấn Vương thắng trận, bình kết thúc quân Tây Long vua sai sứ phân chia khu vực lập thông thường thờ, đều phong thực hiện Phúc Thần một phương, chiếu phong anh là Đại Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập thông thường ở cửa ngõ sông Như Nguyệt. Còn em là Tiểu Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập thông thường ở cửa ngõ sông Nam Bình.

Thời vua Nhân Tông mái ấm Lý, binh Tống phái mạnh xâm kéo cho tới biên cảnh; vua sai Thái úy Lý Thường Kiệt dựa bờ sông đóng góp cừ nhằm cố thủ. Một tối tê liệt quân sĩ nghe vô thông thường phổ biến dìm to lớn rằng:

Quả nhiên quân Tống ko tấn công vẫn tan chảy. Thần mơ rõ nét, mảy lông sợi tóc chẳng sai.^[20]

Theo Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003)

Năm 1076, rộng lớn 30 vạn quân mái ấm Tống (Trung Quốc) vì thế Quách Quỳ lãnh đạo xâm lăng Đại Việt (tên nước nước Việt Nam thời đó). Lý Thường Kiệt lập chống tuyến bên trên sông Như Nguyệt (sông Cầu) nhằm ngăn địch. Quân của Quách Quỳ tấn công cho tới sông Như Nguyệt thì bị ngăn.^[21] phần lớn trận quyết đấu kịch liệt vẫn xẩy ra bên trên trên đây tuy nhiên quân Tống chẳng sao vượt lên trên được chống tuyến Như Nguyệt, đành đóng góp trại đợi viện binh tương hỗ. Đang tối, Lý Thường Kiệt cho những người vô thông thường thờ Trương Hống, Trương Hát ở phía phái mạnh bờ sông Như Nguyệt, fake thực hiện thần gọi vang bài bác thơ bên trên.^[22] Nhờ thế niềm tin quân sĩ lên cực kỳ cao. Lý Thường Kiệt ngay lập tức cho tới quân vượt lên trên sông, tổ chức triển khai một trận quyết đấu, tấn công trực tiếp vô trại giặc. Phần vì như thế bất thần, phần vì như thế sĩ khí quân Đại Việt đang được lên, quân Tống chống nâng yếu hèn ớt, số bị bị tiêu diệt, bị thương vẫn rộng lớn vượt lên trên nửa. Lý Thường Kiệt ngay lập tức cho những người sang trọng nghị hòa, ngỏ lối cho tới quân Tống rút quân về nước, lưu giữ vững vàng cương vực nước Đại Việt.

Ý nghĩa nhì câu thơ cuối và đối tượng người dùng của bài bác thơ

Trong câu thơ cuối của bài bác thơ Nam quốc tát hà với đại kể từ nhân xưng thứ bậc nhì số nhiều "nhữ đẳng" 汝等. Trong những phiên bản dịch thơ của bài bác thơ này kể từ nhữ đẳng đều được dịch là chúng bay hoặc chúng mày. Theo Nguyễn Hùng Vĩ và Nguyễn Sơn Phong "nhữ đẳng" 汝等 vô câu thơ cuối của bài bác thơ Nam quốc tát hà là chỉ quân Đại Việt, đối tượng người dùng của bài bác thơ là quân Đại Việt, ko nên quân Tống, ý của nhì câu thơ cuối của bài bác thơ là vì sao quân giặc cho tới xâm phạm nhưng mà những ngươi (quân Đại Việt) lại cam lòng chịu đựng thất bại.^[11][23][24]

Dịch thơ

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim:^[25]

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành toan phận bên trên sách trời

Cớ sao lũ giặc sang trọng xâm phạm

Chúng cất cánh sẽ ảnh hưởng tấn công tơi bời.

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim từng được tiến hành vô sách giáo khoa trung học tập của học viên nước Việt Nam tuy nhiên tiếp sau đó vẫn bị loại bỏ quăng quật. Theo Trương Phan Việt Thắng phiên bản dịch thơ của Trần Trọng Kim bị loại bỏ quăng quật ngoài sách giáo khoa hoàn toàn có thể là vì như thế yếu tố chủ yếu trị, Trần Trọng Kim là "một trí thức ko nằm trong phe cách mệnh, là Thủ tướng mạo "Chính phủ bù nhìn""^[26][27].Tuy nhiên, phiên bản dịch đó lại là phiên bản được nổi tiếng nhất vì như thế với vần điệu dễ dàng ghi nhớ, được thông dụng thoáng rộng.^[28]

Bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân:^[25]

Núi sông Nam Việt vua Nam ở

Vằng vặc sách trời phân chia xứ sở

Giặc dữ cớ sao phạm cho tới đây

Chúng mi chắc chắn nên vỡ vạc.

Bản dịch thơ bên trên của Lê Thước và Nam Trân được tiến hành vô sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập luyện 1 vì thế Nhà Xuất phiên bản Giáo dục đào tạo nước Việt Nam xuất phiên bản năm 2003 (sách được tái ngắt phiên bản rất nhiều lần sau đó) tuy nhiên những người dân biên soạn sách giáo khoa Ngữ văn 7 dường như không dẫn lại trúng vẹn toàn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân nhưng mà sửa câu đầu của phiên bản dịch thư từ Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở.^[25]

Xem thêm: Tổng hợp những cách tẩy trắng giày bằng Baking Soda siêu sạch

Theo ông Nguyễn Khắc Phi, Tổng công ty biên sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập luyện 1, toàn thể hội đồng biên soạn sách vẫn tán đồng sửa lại câu thơ đầu vô phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân vì như thế "nước tớ ko lúc nào với quốc hiệu Nam Việt". Cũng bám theo ông Phi "Nguyên tắc biên soạn sách giáo khoa ở việt nam tương đương quốc tế, được chấp nhận người biên soạn với quyền thay thế sửa chữa cho tới thích hợp nội dung".^[29]

Ông Phạm Văn Tuấn (nhân viên Viện Nghiên cứu giúp Hán Nôm) nhận định rằng việc những người dân biên soạn sách Ngữ văn 7, tập luyện 1 sửa lại phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân là sự việc thực hiện ko trúng, ko tráng lệ và trang nghiêm, ko khoa học tập. Đã dẫn thì nên dẫn trúng vẹn toàn văn, dẫn sai là ko tôn trọng người sáng tác của phiên bản dịch thơ, ko tôn trọng người gọi, người học tập. Những người biên soạn dường như không dẫn trúng vẹn toàn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân, ko ghi ai là kẻ vẫn sửa câu Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở. Theo ông Tuấn những người dân biên soạn sách còn nếu như không thể dẫn trúng vẹn toàn văn phiên bản dịch thơ của những người không giống thì nên tự động bản thân dịch.^[30]

Bản dịch thơ của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Sách trời toan phận vẫn rõ rệt ràng

Cớ sao giặc dữ dám xâm phạm

Chờ đấy loại bây tiếp tục nát nhừ tan.

Ghi chú

Thư mục

• Đại Việt sử ký toàn thư; Soạn fake Lê Văn Hưu, Ngô Sĩ Liên,... Dịch fake Viện Sử học tập Việt Nam; Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 1993.
• Lĩnh Nam chích quái, biên soạn fake Trần Thế Pháp, Tân đính thêm Vũ Quỳnh, Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội thủ đô hà nội, 1993.
• Việt năng lượng điện u linh; biên soạn fake Lý Tế Xuyên, dịch fake Lê Hữu Mục, Nhà Xuất phiên bản Dâng Lạc.
• Lịch sử văn học tập Việt Nam, Tập 1. Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội.
• Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003). Quê hương thơm hoài niệm.

Chú thích