| Vạn Xuân Cao Đế 李南帝 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hoàng đế VN | |||||||||||||
 Tranh tô dầu bên trên mộc thế kỷ XVIII thời Lê trung hưng, vẽ Lý Nam Đế | |||||||||||||
| Hoàng đế Vạn Xuân | |||||||||||||
| Trị vì | 544 – 548
Bạn đang xem: lý nam đế là ai | ||||||||||||
| Kế nhiệm | Triệu Việt Vương | ||||||||||||
| Thông tin tưởng chung | |||||||||||||
| Sinh | 17 mon 10, 503 Giao Châu | ||||||||||||
| Mất | 13 tháng bốn, 548 (44 tuổi) Vạn Xuân | ||||||||||||
| Thê thiếp | Hoàng hậu Đỗ Thị Khương | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Tước hiệu | Vạn Xuân Đế(南越帝) | ||||||||||||
| Triều đại | Nhà Tiền Lý | ||||||||||||
| Thân phụ | Lý Cạnh hoặc Lý Toản | ||||||||||||
| Thân mẫu | Lê Thị Oánh | ||||||||||||
| Tôn giáo | Phật giáo | ||||||||||||
Lý Nam Đế (chữ Hán: 李南帝; 503 – 548), húy là Lý Bí hoặc Lý Bôn (李賁) (xem mục Tên gọi mặt mày dưới), là vị vua trước tiên ở trong nhà Tiền Lý và nước Vạn Xuân. Ông là 1 trong những vô 14 nhân vật vượt trội của dân tộc bản địa VN.[1]
Tên gọi[sửa | sửa mã nguồn]
Trong sử cũ viết lách vị Hán văn như Đại Việt sử ký toàn thư và Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục thì thương hiệu thiệt của Lý Nam Đế được ghi lại là 李賁.[2][3] Trong Lúc chữ 李 chỉ mất âm Hán Việt là "Lý" thì chữ 賁 lại hoàn toàn có thể gọi là "Bí" hoặc "Bôn", tuy nhiên sử cũ viết lách vị Hán văn thì lại không những rõ rệt chữ 賁 cần gọi thế nào nên đem người gọi "李賁" là "Lý Bôn", lại sở hữu người gọi là "Lý Bí".[4] Xét về nghĩa thì thương hiệu Lý Bôn đem tính hợp lý và phải chăng rộng lớn vì thế chữ 賁 âm bôn Tức là dũng mãnh, thời gian nhanh nhẹn
Quê hương[sửa | sửa mã nguồn]
Nhiều sách sử cho thấy tổ tiên của Lý Nam Đế là kẻ tỉnh Sơn Tây vào thời gian cuối thời Tây Hán thì tách lịch sự ở Giao Châu nhằm tị nạn loàn Vương Mãng. Qua chín đời, cho tới đời Lý Bế Tắc thì dòng tộc Lý tiếp tục ở VN được rộng lớn năm thế kỷ. Chính sử Trung Quốc đều coi Lý Bế Tắc là "Giao Châu thổ nhân".[5]
Theo sách Văn minh Đại Việt của Nguyễn Duy Hinh địa thế căn cứ những thần phả thì Lý Bế Tắc ko cần là mới loại bảy tuy nhiên là mới loại 11 của mình Lý kể từ Lúc lịch sự VN. Khoảng cơ hội 11 mới vô năm thế kỷ hợp lý và phải chăng rộng lớn là bảy mới vô năm thế kỷ. Theo cơ, đời loại bảy là Lý Hàm lấy bà Ma thị là kẻ Việt, sinh rời khỏi Lý Thanh. Lý Thanh đáp ứng bên dưới quyền Thứ sử Giao Châu là Đàn Hòa Chi căn nhà Lưu Tống thời Nam Bắc Triều (Trung Quốc). Lý Thanh sinh rời khỏi Lý Hoa, Lý Hoa sinh rời khỏi Lý Cạnh. Lý Cạnh sinh rời khỏi Lý Thiên chỉ bảo, Lý Bế Tắc và Lý Hùng.[5]
Lịch sử Trung Quốc[6][cần dẫn nguồn] cho tới biết: "Năm 436 vua Lưu Tống Văn Đế (424–453) sai loại sử Giao Châu Đàn Hòa Chi tấn công Lâm Ấp." Năm 453 vua Lưu Tống Văn Đế nằm trong loại sử Giao Châu Đàn Hòa Chi tấn công Lâm Ấp lấy được không ít của quý kỳ lạ thì từ lúc cuối thời Tây Hán là năm 25 Công vẹn toàn cho tới Lúc Đàn Hoà Chi tấn công Lâm Ấp lượt loại nhất năm 436 là rộng lớn 400 năm. Trong Lúc cơ theo đòi phương pháp tính của Nguyễn Duy Hinh thì Lý Thanh là đời loại tám, như thế kể từ cụ tổ trước tiên lịch sự VN cho tới Lý Thanh ko cho tới 250 năm, thế thì ko thể liên minh với Đàn Hoà Chi năm 436 được. Từ cụ tổ trước tiên lịch sự VN cho tới vua Lý Bế Tắc ko cần 11 đời hoặc 7 đời, tuy nhiên là 17 đời. Có kỹ năng số lượng 7 này sai vị chằm in ấn và dán kể từ 17 trở thành 7, tương tự tình huống Ngô Mây sinh vào năm 1919 in khuyết điểm trở thành 1929 (đã được chỉnh lý bên trên báo QĐND số rời khỏi ngày 31 mon 12 năm 2006) hoặc căn nhà Mạc cướp căn nhà Lê năm 1527 lại in 1517. Đại Việt sử ký toàn thư[7][8] thì chép: "Tổ tiên là kẻ Bắc, cuối thời Tây Hán cay đắng vì thế việc tấn công dẹp mới mẻ tách lịch sự ở khu đất phương Nam, được bảy đời thì trở thành người Nam" chứ không cần nói đến việc Lý Bế Tắc là bảy đời.
Theo thần sắc[9] chép về Lý Thiên chỉ bảo, anh trai Lý Bế Tắc là ở xã Dịch Vọng Tiền (Cầu Giấy, Hà Nội) như sau: "Giáp Tăng Phúc xã Dịch Vọng Tiền ngày này, xưa vốn liếng là trang Tỉnh Thái Bình. Đất ở trên đây bằng vận, sông ở trên đây vô non cây xanh xanh rớt tươi tắn tuy nhiên sầm uất, phong tục hóa học phác hoạ tuy nhiên cứng cáp. Trong ấp đem ông Lý Thiên chỉ bảo luôn luôn thao tác thiện, ngày tối thắp hương thơm thờ thượng đế, rộng lớn lòng thực hiện điều phúc, quăng quật của tu tạo nên thông thường miếu..." [10]
Về quê nhà Lý Bế Tắc, những mối cung cấp tư liệu ghi không giống nhau. Đại Việt sử ký toàn thư và Lịch triều hiến chương loại chí ghi ông là kẻ Tỉnh Thái Bình, phủ Long Hưng. Theo Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục thì "tên Tỉnh Thái Bình bịa đặt kể từ thời Đường (618–907), còn Long Hưng bịa đặt kể từ thời Trần (1225–1400)," như thế gọi Tỉnh Thái Bình và Long Hưng là gọi theo đòi thương hiệu trong tương lai bịa đặt. Các sử gia căn nhà Nguyễn xác lập Long Hưng nằm trong Tỉnh Thái Bình và nhận định rằng quê Lý Bế Tắc nằm trong Tỉnh Thái Bình. Việt Nam sử lược ghi rằng phủ Long Hưng nằm trong tỉnh Sơn Tây (cũ). Các căn nhà nghiên cứu và phân tích lúc này đã cho thấy rằng: thời Bắc nằm trong, tỉnh Tỉnh Thái Bình lúc này vẫn chính là biển cả. Tên gọi Tỉnh Thái Bình thời Bắc nằm trong ở trong tầm vùng Sơn Tây (Hà Nội) [11]. Tại chống này còn có nhiều thông thường thờ Lý Bế Tắc và những người dân khăng khít với ông như Triệu Túc, Phạm Tu, Lý Phật Tử.
Nhân kỷ niệm 1.470 năm (542–2012) ngày cuộc khởi nghĩa Lý Bế Tắc bùng phát, ngày 6 mon 10 thời điểm năm 2012 bên trên Thành Phố Hà Nội, Hội Khoa học tập Lịch sử VN và Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thái Nguyên tổ chức triển khai Hội thảo khoa học tập "Một số yếu tố về Vương triều Tiền Lý và quê nhà của vua Lý Nam Đế" đã lấy rời khỏi Kết luận vua Lý Nam Đế đem quê gốc ở thôn Cổ Pháp, xã Tiên Phong, thị trấn Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.[12][13]
Tuổi thơ Của Lý Bí[sửa | sửa mã nguồn]
Lý Bế Tắc sinh ngày 12 mon 9 năm Quý Mùi (17 mon 10 năm 503). Lý Bế Tắc tài giỏi, được Thứ sử Giao Châu là Vũ Lâm hầu Tiêu Tư (蕭諮) căn nhà Lương mời mọc rời khỏi thực hiện chức Giám quân ở Đức châu (huyện Đức Thọ, tỉnh tỉnh Hà Tĩnh ngày nay).[5] Nhưng vì thế bất bình với những quan lại lại đô hộ độc ác, Lý Bế Tắc quăng quật quan lại, về quê, chiêu binh mãi mã ngăn chặn cơ quan ban ngành đô hộ.
Đánh xua quân Lương và Lâm Ấp[sửa | sửa mã nguồn]
Khởi nghĩa xua Tiêu Tư[sửa | sửa mã nguồn]
Được nhiều người hưởng trọn ứng, lực lượng của Lý Bế Tắc vững mạnh. Tù trưởng ở Chu Diên (Đan Phượng, Hà Nội) là Triệu Túc nằm trong con cái là Triệu Quang Phục phục tài đức của ông nên tiếp tục đem quân nhập với đạo quân của ông. Tinh Thiều, một người xuất sắc kể từ chương, từng cho tới kinh kì căn nhà Lương van lơn được lựa chọn thực hiện quan lại, tuy nhiên chỉ được cho tới chức "gác cổng thành" nên quăng quật về Giao Châu theo đòi Lý Bế Tắc. Hình như vô lực lượng của Lý Bế Tắc còn tồn tại một võ tướng tá là Phạm Tu tiếp tục ngoài 60 tuổi tác. Thần phả còn ghi nhận thêm thắt những tướng tá theo đòi canh ty Lý Bế Tắc là Trịnh Đô, Tam Cô, Lý Công Tuấn hoặc thường hay gọi là Đào Công Tuấn.[14]
Lý Bế Tắc links với những châu phụ cận nằm trong ngăn chặn Tiêu Tư. Cuối năm 541, Lý Bế Tắc đầu tiên cất binh kháng căn nhà Lương, khí thế cực mạnh. Theo sách Lương thư của Trung Quốc, Tiêu Tư liệu thế ko kháng nổi quân Lý Bế Tắc, cần sai người đem của nả cho tới hối lộ cho tới Lý Bế Tắc sẽ được tha bổng chạy bay về Quảng Châu[15]. Quân của Lý Bế Tắc xâm chiếm lấy trở thành Long Biên.
Tuy Tiêu Tư tiếp tục quăng quật chạy tuy nhiên Lý Bế Tắc mới chỉ trấn áp được vùng Bắc Sở VN lúc này, những châu phía phái mạnh vẫn còn đấy vô tay căn nhà Lương. Tháng 4 năm 542, Lương Vũ Đế sai Thứ sử Việt châu là Trần Hầu, Thứ sử La châu là Ninh Cự, Thứ sử An châu là Úy Trí, Thứ sử Ái châu là Nguyễn Hán nằm trong ăn ý binh tấn công Lý Bế Tắc. Nhưng Lý Bế Tắc tiếp tục dữ thế chủ động rời khỏi quân tấn công trước, phá vỡ lực lượng quân Lương ở phía phái mạnh, thực hiện công ty toàn cỗ Giao Châu.[16]
Đánh tháo lui cuộc phản công ở trong nhà Lương[sửa | sửa mã nguồn]
Đầu thế kỉ VI, căn nhà Lương đô hộ Giao Châu. Chính quyền đô hộ phân chia lại việt nam thành: Giao Châu (đồng vị và trung du Bắc bộ), Ái Châu (Thanh Hóa), Đức Châu, Lợi Châu, Minh Châu (Nghệ An – Hà Tĩnh) và Hoàng Châu (Quảng Ninh).
Cuối năm 542, Lương Vũ Đế lại sai loại sử Giao Châu là Tôn Quýnh, Thứ sử Tân Châu là Lư Tử Hùng lịch sự đàn áp. Tôn Quýnh và Lư Tử Hùng kinh thế mạnh mẽ của Lý Bế Tắc nên không đủ can đảm tiến thủ quân, van lơn khất cho tới ngày thu năm tiếp theo. Thứ sử Quảng Châu Trung Quốc là Hoán (theo Trần thư là Tiêu Ánh) ko cho tới, Tiêu Tư cũng cổ động giục, nên Quýnh và Hùng buộc cần tiến thủ quân.
Được tin tưởng quân Lương lại tiến thủ lịch sự, Lý Bế Tắc dữ thế chủ động đem quân rời khỏi chào bán hòn đảo Hợp Phố đón tấn công. Tôn Quýnh và Lư Tử Hùng tiếp cận Hợp Phố, bị quân Lý Bế Tắc vượt mặt, chục phần bị tiêu diệt cho tới sáu, bảy phần, quân tan tung.
Chiến thắng này canh ty Lý Bế Tắc trấn áp toàn cỗ Giao Châu, tức là miền Bắc Sở và Bắc Trung Sở VN thêm vào đó quận Hợp Phố (khu vực thị trấn Hợp Phố TP. Hồ Chí Minh Bắc Hải tỉnh Quảng Tây và chào bán hòn đảo Lôi Châu tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc hiện nay nay).[17]
Đánh xua Lâm Ấp[sửa | sửa mã nguồn]
Trong Lúc Lý Bế Tắc bận ứng phó với căn nhà Lương ở phía Bắc thì bên trên phía phái mạnh, vua Lâm Ấp đem ý nhòm ngó Giao Châu.
Biên giới thân thiện Giao Châu và Lâm Ấp khi này là mặt hàng núi Hoành Sơn. Tháng 5 năm 543, vua Lâm Ấp Rudravarman I đem quân xâm cướp quận Nhật Nam và tiến thủ cho tới quận Cửu Đức. Lý Nam Đế sai Phạm Tu cụ quân vô phái mạnh tấn công Lâm Ấp.
Sử sách ko tế bào miêu tả rõ rệt trình diễn biến chuyển trận tấn công này, chỉ ghi sơ lược: Phạm Tu tiến thủ quân vô Nam quấy tan quân Lâm Ấp ở Cửu Đức khiến cho vua Lâm Ấp cần quăng quật chạy.[18]
Xem thêm: Tổng hợp những cách tẩy trắng giày bằng Baking Soda siêu sạch
Có chủ kiến nhận định rằng người chuồn tấn công Lâm Ấp là Lý Phục Man chứ không cần cần Phạm Tu và đó là nhị vị tướng tá không giống nhau; lại sở hữu chủ kiến nhận định rằng chủ yếu Phạm Tu là Lý Phục Man, vì thế đem công tấn công Lâm Ấp tuy nhiên được ban chúng ta Lý, thay tên Phục Man (chinh phục người Man).[19]
Dựng nước Vạn Xuân[sửa | sửa mã nguồn]
| Loạt bài Lịch sử Việt Nam |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Năm 544, mon giêng, Lý Bế Tắc tự động xưng là Nam Việt Đế, đăng quang, bịa đặt niên hiệu là Thiên Đức (đức trời), lập trăm quan lại, mệnh danh nước là Vạn Xuân thể hiện nay mong ước rằng xã tắc truyền cho tới muôn thuở. Ông đóng góp đô ở vùng cửa ngõ sông Tô Lịch (Hà Nội), dựng năng lượng điện Vạn Thọ thực hiện điểm triều hội, xây dựng triều đình với nhị ban văn, võ và lấy Triệu Túc thực hiện Thái phó, Tinh Thiều hàng đầu ban văn, Phạm Tu hàng đầu ban võ.
Hiện đem một số trong những xích míc về kinh kì của Lý Nam Đế. Một số mối cung cấp nhận định rằng Lý Nam Đế đóng góp đô ở trở thành Long Biên.[20] Tuy nhiên ngày này phần đông thừa nhận kinh kì của Lý Nam Đế là một trong những tòa trở thành được xây ở cửa ngõ sông Tô Lịch (thuộc Thành Phố Hà Nội ngày nay)[21]. Hiện ni bên trên xã Hạ Mỗ thị trấn Đan Phượng (tức thị trấn Chu Diên xưa) còn vết tích trở thành Ô Diên của Hậu Lý Nam Đế.[22]
Chạy về động Khuất Lão[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 545, mon 5, căn nhà Lương cho tới Dương Phiêu (hay Dương Thiệu) thực hiện Thứ sử Giao Châu, Trần vịn Tiên[23] thực hiện tư mã, đem quân xâm lấn, lại sai Thứ sử Định Châu là Tiêu Bột hội với Phiêu ở Giang Tây.[24]
Trần vịn Tiên đem quân chuồn trước. Khi quân của vịn Tiên cho tới Giao Châu, Lý Nam Đế đem tía vạn quân rời khỏi kháng cự, bị bại ở Chu Diên, lại bại ở cửa ngõ sông Tô Lịch, tướng tá Tinh Thiều, Phạm Tu tử trận. Ông chạy về trở thành Gia Ninh (Phong Châu cũ, ngày này nằm trong xã Thanh Đình, TP. Hồ Chí Minh Việt Trì, tỉnh Phú Thọ). Quân Lương xua theo đòi vây tấn công.
Tháng Giêng năm 546, Trần vịn Tiên tấn công lấy được trở thành Gia Ninh. Lý Nam Đế chạy vô khu đất người Lạo ở Tân Xương. Quân Lương đóng góp ở cửa ngõ sông Gia Ninh.
Sau một thời hạn tập kết và gia tăng lực lượng. Tháng 8, ông đem nhị vạn quân kể từ vô khu đất Lạo rời khỏi đóng góp ở hồ nước Điển Triệt (xã Tứ Yên, thị trấn Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay), đóng góp nhiều thuyền đậu chật cả mặt mày hồ nước. Quân Lương kinh, cứ đóng góp lại ở cửa ngõ hồ nước không đủ can đảm tiến thủ vô. Đêm hôm ấy nước sông lên mạnh, dưng cao bảy thước, tràn sập vô hồ nước. Trần vịn Tiên nhân cơ đem quân theo đòi làn nước tiến thủ trước vô. Quân Vạn Xuân ko chống bị, vì vậy vỡ lẽ.
Lý Nam Đế cần tháo lui lưu giữ ở vô động Khuất Lão, ông ủy cho tới con cái Thái phó Triệu Túc là Tả tướng tá Triệu Quang Phục lưu giữ việc nước, điều quân chuồn tấn công vịn Tiên.
Ngày ni, những sử gia vô Hội Khoa học tập Lịch sử VN tiếp tục thống nhất xác lập địa điểm động Khuất Lão nằm trong địa phận xã Văn Lương, thị trấn Tam Nông, tỉnh Phú Thọ.[25][26]
Qua đời[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 548, ngày trăng tròn (ngày Tân Hợi) mon 3 (tức ngày 13 tháng bốn dương lịch), Lý Nam Đế ở động Khuất Lão nhiều ngày bị nhiễm lam chướng, nhức tạ thế. Ông ở ngôi được năm năm (543–548), lâu 46 tuổi tác. Theo sách Việt Nam văn minh sử cương của Lê Văn Siêu dẫn một số trong những mối cung cấp tư liệu cổ, Lý Nam Đế ở nhiều ngày vô động, vì thế nhiễm lam chướng nên bị loà nhị đôi mắt. Vì vậy đời sau cho tới ngày giỗ thông thường cần xướng thương hiệu những đồ gia dụng lễ nhằm vua nghe thấy. Lại cũng theo đòi tư liệu này, đem thuyết nhận định rằng ko cần Lý Nam Đế nhức bị tiêu diệt tuy nhiên vua bị người Lạo phản nghịch thịt kinh. Tướng Lý Phục Man cũng thất lạc theo đòi vua vì thế nàn này.[27]
Gia đình[sửa | sửa mã nguồn]
Anh trai: Lý Thiên Bảo
Cháu trai: Hậu Lý Nam Đế
Bình luận[sửa | sửa mã nguồn]
Theo sử gia Lê Văn Hưu:[28]
Xem thêm: Bật mí mẹo chơi Xóc đĩa tứ linh Gemwin siêu hay và hiệu quả
- Binh pháp đem câu: "Ba vạn quân đều mức độ, thiên hạ không có bất kì ai địch nổi". Nay Lý Bế Tắc đem 5 vạn quân tuy nhiên ko giữ vị nước, thế thì Bế Tắc xoàng tài thực hiện tướng tá chăng? Hay là binh lính mới mẻ họp ko thể tấn công được chăng? Lý Bế Tắc cũng chính là bậc tướng tá trung tài, rời khỏi trận khắc chế và kìm hãm kẻ thù giành phần thắng ko cần là ko thực hiện được, tuy nhiên bị nhị lượt bại rồi bị tiêu diệt, vị rủi ro gặp gỡ cần Trần vịn Tiên là người xuất sắc người sử dụng binh vậy.
Theo sử gia Ngô Sĩ Liên:[28]
- Tiền Lý Nam Đế dấy binh trừ bạo, xứng đáng là thuận đạo trời, thế tuy nhiên sau cùng cho tới nỗi tiêu vong, là vì thế trời ko mong muốn cho tới việt nam được bình trị chăng? Than ôi! Không chỉ vì thế gặp gỡ cần vịn Tiên là người xuất sắc người sử dụng binh, mà còn phải gặp gỡ khi nước sông đột ngột dơ lên trợ thế cho tới giặc, há chẳng cần cũng vì thế trời hoặc sao?
Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục nhận xét:[29]
- Nam Đế căn nhà Lý mặc dù ko địch nổi quân Lương, việc rộng lớn tuy rằng ko trở thành tuy nhiên tiếp tục biết nhân thời tuy vậy vùng dậy, tự động thực hiện công ty nước bản thân, đầy đủ sẽ tạo thanh thế và ngỏ lối cho tới căn nhà Đinh, căn nhà Lý trong tương lai. Việc thực hiện của Lý Nam Đế há chẳng cần là hoặc lắm cơ sao!
Lưu danh[sửa | sửa mã nguồn]
Hầu không còn những TP. Hồ Chí Minh, thị xã bên trên từng toàn nước đều phải có nhiều mặt phố với cái thương hiệu Lý Nam Đế. hầu hết ngôi trường học tập cũng khá được bịa đặt theo đòi cái thương hiệu này.
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Nhà Tiền Lý
- Triệu Việt Vương
- Lý Thiên Bảo
- Phạm Tu
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ “Lý Nam Đế - 1 trong các 14 nhân vật vượt trội của dân tộc bản địa VN, người dân có công xây dựng nước Vạn Xuân”.
- ^ 大越史記全書/外紀卷之四, 維基文庫, truy vấn ngày 27 mon 7 năm năm ngoái.
- ^ “欽定越史通鑑綱目前編 • Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục chi phí biên (q.02”. Truy cập 5 mon 10 năm 2015.
- ^ Việt Nam sử lược/Quyển I/Phần II/Chương IV, Wikisource, truy vấn ngày 27 mon 7 năm năm ngoái.
- ^ a b c Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 328.
- ^ Lịch sử Trung Quốc 5000 năm. Tác fake Lâm Hán Đạt, Tào Dư Chương. Trần Ngọc Thuân dịch. Nhà xuất bạn dạng Trẻ, 2004.
- ^ Đại Việt sử ký toàn thư giờ Việt: Tập 1. Trang. 178. Nhà xuất bạn dạng KHXH, 1993.
- ^ Ngoại kỷ toàn thư: Quyển 14. Tờ 14b.
- ^ "Hà Đông tỉnh, Hoài Đức phủ, Từ Liêm thị trấn, Dịch Vọng tổng, Dịch Vọng Tiền xã". AE.a2/60-VHN.
- ^ Văn bạn dạng vị Việt ngữ tư liệu AE.a2/60-VHN vì thế TS Nguyễn Hữu Mùi dịch năm 2008.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 325.
- ^ “Đã lần rời khỏi quê gốc của vua Lý Nam Đế?”. Bản gốc tàng trữ ngày 8 mon 10 năm 2012. Truy cập ngày 7 mon 10 năm 2012.
- ^ "Tìm quê hương" của vua Lý Nam Đế
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 334-335.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 331.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 337.
- ^ Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách tiếp tục dẫn, tr. 159.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 340.
- ^ Viện Sử học tập, sách tiếp tục dẫn, tr. 339.
- ^ Trần Mạnh Thường (2013), Việt Nam văn hóa truyền thống & du lịch, Nhà Xuất bạn dạng Thông tấn, Thành phố Sài Gòn, trang 34.
- ^ Trương Hữu Quýnh (chủ biên), Phan Đại Doãn, Nguyễn Cảnh Minh (2007), Đại cương lịch sử dân tộc VN - Tập 1, Nhà Xuất bạn dạng Giáo dục đào tạo VN, Thành Phố Hà Nội. Trang 92.:)
- ^ “Thành Ô Diên, Hà Nội”.
- ^ Trần vịn Tiên là một trong những tướng tá xuất sắc nhất ở trong nhà Lương khi bấy giờ, trong tương lai Lúc căn nhà Lương sụp sập tiếp tục vượt mặt những sứ quân không giống nhằm lập nên căn nhà Trần. Xem thêm thắt K. Taylor "The birth of Vietnam".
- ^ Theo Trần thư và Tư trị thông giám là Tây Giang, nằm trong Quế Lâm.
- ^ Hội thảo khoa học tập Vua Lý Nam Đế với địa thế căn cứ động Khuất Lão, xã Văn Lương, thị trấn Tam Nông (Phú Thọ), báo Nhân dân ngày 26/10/2013.
- ^ Động Khuất Lão một địa điểm vô Lịch sử VN Lưu trữ 2016-08-28 bên trên Wayback Machine, Hà Mạnh Khoa, Tạp chí Khoa học tập xã hội VN, số 1(74) - năm trước.
- ^ Lê Văn Siêu, sách tiếp tục dẫn, tr. 51. Một số thần phả lại nhận định rằng chủ yếu Lý Phục Man là Phạm Tu được cải chúng ta Lý của vua và đem công tấn công Lâm Ấp nên gọi là Phục Man.
- ^ a b Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 4
- ^ Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục, Tiền biên, quyển 4, tờ 7.
- Đại Việt sử ký toàn thư - Bản năng lượng điện tử.
- Khâm tấp tểnh Việt sử Thông giám cương mục - Bản năng lượng điện tử, định hình PDF.
- Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh (1991), Lịch sử VN, tập luyện 1, Nhà Xuất bạn dạng Đại học tập và Giáo dục đào tạo có trách nhiệm.
- Viện Sử học tập (2001), Lịch sử VN, tập luyện 1, Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội.
- Nguyễn Duy Hinh (2005), Văn minh Đại Việt, Nhà Xuất bạn dạng Văn hóa vấn đề.
- Lê Văn Siêu (2004), Việt Nam văn minh sử cương, Nhà Xuất bạn dạng Thanh niên.
- Viện Khoa học tập xã hội VN (2007), Tổng tập luyện Văn học tập VN, tập luyện 4, Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội.
Bình luận